Wanneer u erfgenaam bent in een nalatenschap moet u de keuze maken: de nalatenschap, ook wel erfenis genoemd, aanvaarden of verwerpen. In het Nederlands erfrecht heeft u de volgende drie opties:

• de erfenis zuiver aanvaarden
• de erfenis beneficiair aanvaarden
• de erfenis verwerpen.

In deze blog vertellen we het verschil tussen deze 3 mogelijkheden en gaan we dieper in op het verwerpen van een erfenis.

Een erfenis zuiver aanvaarden

Wanneer u als erfgenaam de erfenis zuiver aanvaardt, bent u verantwoordelijk voor alle bezittingen en schulden van de overledene, maar het positieve saldo is dan uiteraard ook voor u. Let wel, zuiver aanvaarden is alleen mogelijk als u ouder bent dan 18 jaar.

Ongemerkt zuiver aanvaarden
Soms kan een situatie ontstaan waarbij u ongemerkt de erfenis al zuiver heeft aanvaard. Bijvoorbeeld door goedbedoelde acties als spullen uit de woning van de overledene meenemen voor eigen gebruik. Wanneer u schulden van de overledene heeft betaald of de woning van de overledene heeft verkocht om bijvoorbeeld schulden te betalen, zijn dit daden van zuivere aanvaarding. Voordat u een erfenis zuiver aanvaardt, is het belangrijk dat u zich goed bewust bent van de financiële positie van de nalatenschap. Bij zuivere aanvaarding bent u namelijk bij eventuele schulden aansprakelijk met uw privé vermogen.

Een erfenis beneficiair aanvaarden

De tweede mogelijkheid is de erfenis beneficiair aanvaarden. Dit is een verstandige keuze wanneer u niet zeker bent of de overledene schulden had of niet. Met beneficiair aanvaarden, aanvaardt u de erfenis onder voorbehoud. Zo bent u bij (eventuele) schulden niet aansprakelijk met uw privé vermogen en ontvangt u uw deel van de nalatenschap, uw erfenisdeel, wanneer alle schulden zijn voldaan.

Erfenis verwerpen

De laatste mogelijkheid is een erfenis weigeren, we noemen dit verwerpen. U bent dan geen erfgenaam meer en bent dan ook niet meer verantwoordelijk voor de afwikkeling van de erfenis. U bent niet verantwoordelijk voor de schulden, maar u ontvangt dan ook niks. Ook als de nalatenschap positief eindigt.

Redenen om een erfenis te verwerpen

Er kunnen vele redenen zijn voor een erfgenaam om een erfenis te verwerpen.
U weet bijvoorbeeld dat de overledene schulden had en u wilt hier met uw eigen privé vermogen niet aansprakelijk voor zijn.
Het kan natuurlijk ook goed mogelijk zijn dat u de overleden niet kent. Bijvoorbeeld omdat het een ver familielid is waar u nooit eerder van had gehoord. Wanneer de overledene geen testament heeft op laten stellen, is het wettelijk erfrecht van toepassing. Dit betekent dat naar erfgenamen in de familie wordt gezocht, soms wel tot in de 6e graad. Zo kan het voorkomen dat verre familieleden ineens bericht krijgen dat zij erfgenaam zijn van bijvoorbeeld een oudoom waar zij nooit eerder van hadden gehoord. Wanneer dan een brief van een notaris op de mat valt met de mededeling erfgenaam te zijn, kan dit wellicht vragen oproepen en zelfs afschrikken er iets mee te doen en te doen verwerpen.

Er kan ook een emotionele reden zijn om de erfenis te verwerpen. Bijvoorbeeld wanneer veel gebeurd is in een familie en u als erfgenaam niks van doen wil hebben met de erfenis van de overledene.

Maar u kunt ook een positieve, emotionele reden hebben. U bent bijvoorbeeld samen met een broer of een zus samen enig erfgenaam en wilt door verwerping uw erfdeel ‘geven’ aan hem of haar.

Wat zijn de gevolgen van een erfenis verwerpen?

U zou denken, u verwerpt die erfenis en hoeft verder niks te doen. Helaas gaat verwerpen niet zonder slag of stoot en er zitten wat gevolgen aan waar u rekening mee moet houden.

Plaatsvervulling

Wanneer u de erfenis verwerpt, bent u geen erfgenaam meer en treedt plaatsvervulling op. Dit betekent dat wanneer u kinderen heeft, zij automatisch de volgende erfgenaam zijn. Wilt u niet dat uw kinderen erfgenaam worden en zijzelf ook niet, dan zullen ook zij de erfenis moeten verwerpen. Bij minderjarige kinderen kan de erfenis alleen verworpen worden met instemming van de kantonrechter. Deze instemming wordt echter niet altijd verleend door de kantonrechter.

Erfbelasting

Wanneer u de erfenis verwerpt, heeft dit geen invloed op de hoogte van de erfbelasting. Dit betekent dat de hoogte van de erfbelasting voor de overige erfgenamen hetzelfde blijft en zij dus waarschijnlijk meer erfbelasting moeten betalen. Dit een belangrijk om te onthouden, zeker in bovengeschetst voorbeeld wanneer u wilt verwerpen om uw erfdeel aan uw broer of zus te ‘geven’.

Een erfenis verwerpen, hoe regelt u dit?

Wanneer u besluit een erfenis te verwerpen, dan moet u hiervoor een verklaring afleggen bij de rechtbank binnen de regio waar de overledene woonde. U kunt dit persoonlijk doen bij de balie van de rechtbank. Maar u heeft ook de mogelijkheid om de erfenis schriftelijk te verwerpen door middel van het formulier Verklaring nalatenschap. Dit formulier kunt u vinden op de website van Rechtspraak.

Bij het insturen van het formulier, stuurt u ook de volgende documenten mee:

• een kopie van de overlijdensakte
• een kopie van uw geldige legitimatiebewijs

Aan het verwerpen van de erfenis zitten kosten verbonden. Deze kosten, griffierechten, bedragen anno 2022 €134. Zodra de kosten zijn betaald, wordt uw verwerping ingeschreven in het boedelregister van de rechtbank en ontvangt u de Akte nalatenschap.